Alt işverenlerin sigortalı çalıştırmaya başlayacağı tarihte sigortalı işe giriş bildirgesinin verilme süreleri konusunda pek çok kez hataya düştüğü ve idari para cezasına muhatap olduğu görülmektedir. Bu çalışmamızda söz konusu hatayı ele alacağız.
MUSTAFA BELİR
Giriş
Ticaret hayatında taşeron kavramı pek çok yerde karşımıza çıkmaktadır. İş sahipleri; karlılık, kalite, sürdürülebilirlik, müşteri memnuniyeti ve benzeri birçok hususu bir arada ele alarak ticaretine yön vermektedir. Dolayısıyla, bu kavram mevzu hukukta geniş bir şekilde yer bulmuş olup, yasa koyucu açısından, gerek ticaret ve vergi hukuku gerekse sosyal güvenlik hukuku açısından düzenlemeler yapılmasını kaçınılmaz hale getirmiştir.
Yazımızın asıl konusu açısından konuyu ele aldığımızda ise uygulamaya ilişkin düzenlemeler bulunmasına karşın, yorum yanlışları dolayısıyla işverenlerin idari para cezalarına muhatap oldukları görülmektedir.
Alt Yüklenici ( Taşeron ) Kavramı
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’ unun 12. maddesinde; “Bir işverenden, iş yerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde, iş alan ve bu iş için görevlendirdiği sigortalıları çalıştıran üçüncü kişiye alt işveren denir. Sigortalılar, üçüncü bir kişinin aracılığı ile işe girmiş ve bunlarla sözleşme yapmış olsalar dahi, asıl işveren, bu Kanunun işverene yüklediği yükümlülüklerden dolayı alt işveren ile birlikte sorumludur” hükmüne yer verilmiştir.
Söz konusu madde ile alt işveren ( taşeron) tanımlanmış olup, asıl işveren, 5510 Sayılı Kanun kapsamındaki yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte müştereken sorumlu tutulmuştur.
Alt İşveren ve Asıl İşveren Açısından İş yeri
12.05.2010 tarihli ve 27579 sayılı Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’ nin; “Alt işveren ve sigortalıyı geçici olarak devir alanın yükümlülüğü” başlıklı 31. Maddesinin 1. fıkrasında; “(1) Alt işveren, mevzuattan doğan yükümlülüklerini asıl işverene ait iş yeri sicil numarasına ilave olarak verilecek üç haneli alt işveren numarası ile asıl işverenin iş yeri dosyası üzerinden yerine getirir. Alt işveren adına iş yeri dosyası açılmaz. “ ifadelerine yer verilmiştir.
Buradan anlaşılacağı üzere, alt işveren yükümlülüklerini asıl işverene ait iş yeri üzerinde yerine getirmekte olup kendi adına bir iş yeri dosyası bulunmamaktadır.
Alt İşveren ve Asıl İşverenin Sigortalı Çalıştırmaya Başlayacağı Tarih
12.05.2010 tarihli ve 27579 sayılı Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’ nin 11. Maddesinin 3. Fıkrasının (b ) bendinde ; b) Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer esnasında işe alınan sigortalıların çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir aylık süre içerisinde, Kuruma ilk defa iş yeri bildirgesi veren iş yerlerinde, sigortalı çalıştırılmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde işe alınacakların sigortalı işe giriş bildirgesinin en geç iş yerinin tescil tarihinden itibaren bir ay içinde verilmesi halinde,….. Kuruma yapılan bildirimler de süresinde yapılmış sayılır.” İfadelerine yer verilmiştir.
Yönetmeliğin 11. ve 31. madde hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, asıl işverenin kuruma ilk defa iş yeri bildirgesi vermesi durumunda sigortalı çalıştırmaya başlayacağı tarihten itibaren bir ay içerisinde işe alacağı işçinin işe giriş bildirgesini işyeri tescil tarihinden bir ay içinde verilmesi halinde Kuruma yapmış olduğu bildirim süresinde yapılmış sayılmaktadır. Ancak dikkat edilmesi gereken husus, alt işverenin yine yönetmeliğin ilgili maddesinde belirtildiği üzere yükümlülüklerini asıl işverenin işyeri dosyası üzerinden yerine getirecek olmasıdır. Bu durumda alt işveren, asıl işverenin süre sınırlamasına tabi olacak olup, kendisi için ayrıca bir süre işlemeyecektir.
Örnek
- Asıl işveren iş yeri tescilini 1.10.2017 tarihinde yaptırarak faaliyetine başlamıştır. Alt işveren ise asıl işverenle 10.10.2017 tarihinde sözleşme yapıp, işçi almıştır.
Asıl işveren dosyası yeni tescil edilmiş bir dosya olduğu için, alt işverenin, çalıştıracağı işçilerin işe giriş bildirgelerini vermek için, asıl işverenin iş yeri tescil tarihini dikkate alarak, 31.10.2017 tarihine kadar süresi bulunmaktadır.
- Asıl işveren iş yeri tescilini 01.09.2017 tarihinde yaptırarak faaliyetine başlamıştır. Alt işveren ise asıl işverenle 10.10.2017 tarihinde sözleşme yapıp, işçi almıştır.
Asıl işveren dosyası 1 aydan fazla bir süre önce tescil olduğu için alt işverenin çalıştıracağı işçilerin işe giriş bildirgelerini, en geç, işe başlama tarihi olan, 10.10.2017 tarihinde kuruma vermesi gerekmektedir.
Cezai Yaptırım
Alt işverenler, yapmış oldukları hata dolayısıyla 5510 sayılı Kanun’un 102. Maddesi kapsamında idari para cezasına muhatap olabilmektedirler. Buna göre; Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi İle Genel Sağlık Sigortası Giriş Bildirgesini yasal süre içerisinde verilmemesi halinde her bir sigortalı için bir aylık asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanmakta olup 2018 yılı için bu tutar 2.029,50 TL ‘ dir.
Sonuç
Alt işverenlerin, yönetmelik ve Kanun hükmü gereğince, iş yeri bulunmadığından dolayı, alt işveren olarak çalıştıracağı işçilerin işe giriş bildirgelerini vermek için asıl işverenin iş yeri tescil tarihini dikkate alarak işlem tesis etmesi gerekmektedir. Aksi halde idari para cezasına muhatap olması kaçınılmazdır.
